CANADA: ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΨΕΥΔΟΥΣ ΕΝΤΥΠΩΣΗΣ ΓΙΑ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012

Μαράκη Δέσποινα: Διαζευγμένα ζευγάρια με παιδιά. Η παρούσα «απουσία» άσκησης εξουσίας των παιδιών

Περιεχόμενα
Εισαγωγή1Οικογένεια στον ελλαδικό χώρο1Ελληνική νομοθεσία και μονογονεϊκή οικογένεια3Η θέση του παιδιού μετά το διαζύγιο στην Ελλάδα5Μετασχηματισμοί του διαζυγίου στην Ελλάδα7Το παράδειγμα δύο διαζευγμένων ζευγαριών με παιδιά8Η «απαστράπτουσα» οικογένεια της διαφήμισης11Το τρίπτυχο «γονείς – παιδιά – εγγόνια» και η αόρατη «τυραννία» των παιδιών13Το «προκατασκευασμένο» παιδί Συμπεράσματα16Βιβλιογραφία18
 

1Εισαγωγή Έχουν περάσει πέντε χρόνια από το διαζύγιο του Νίκου με την Τάνια, ένα σχετικά«αναίμακτο» διαζύγιο, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τον γιο τους Μανώλη που τότεήταν ενός έτους. Ίσως αυτή η μετάβαση να περνούσε σε εμένα απαρατήρητη, έναπεριστατικό όμως με έκανε να σταθώ και να προβληματιστώ όταν ο Μανώλης ήταν τριώνετών. Όλοι ισχυρίζονταν ότι ήταν ένα δύσκολο μωρό στο φαγητό. Ένα απόγευμαπροσπάθησα να πείσω τον μικρό Μανώλη να δεχτεί να φάει, με ανορθόδοξη μέθοδο γιατον πατέρα και την γιαγιά του, που πράγματι είχε επιτυχία. Αφού λοιπόν ο Μανώληςδέχτηκε να φάει και καθίσαμε στο δωμάτιο του για να παίξουμε, μου είπε «Δέσποινα, εσύμαμά». Αυτή η φράση του με έκανε να νιώσω κάποιου είδους πίεση και αναπόφευκτααναρωτήθηκα αν τελικά η άρνηση του Μανώλη για το φαγητό ήταν ένα μέσο άσκησηςεξουσίας από μέρους του και αν και η ίδια η φράση του ήταν αντίστοιχα ένας τρόποςάσκησης εξουσίας προς το μέρος μου, ώστε να εκπληρώσω τις ανάγκες και τις επιθυμίεςτου. Κάπου εκεί εντοπίζονται οι βαθύτερες ρίζες της μελέτης αυτής. Προσπαθώ μέσω τηςσυμμετοχικής παρατήρησης και της αναγωγής στα συμφραζόμενα, καθώς και την μελέτηστατιστικών στοιχείων, να διερευνήσω γενικότερες τάσεις στον ελλαδικό χώρο πουαφορούν διαζευγμένους γονείς με παιδιά και κυρίως τους τρόπους με τους οποίουςασκούν εξουσία μεταξύ τους οι διαζευγμένοι γονείς και τα συγγενικά τους δίκτυα μέσω τωνπαιδιών και επιπλέον τους τρόπους που τα παιδιά αυτά ασκούν εξουσία στον οικογενειακότους περίγυρο. Αυτή είναι η υπόθεσή μου ξεκινώντας να παρατηρώ δύο οικογένειεςδιαζευγμένων γονέων που ζουν στην Ελλάδα εν έτει 2012 και αυτή είναι η προσπάθεια τηςμελέτης μου στην παρούσα εργασία. Η ηλικία και των τεσσάρων γονέων που θαμελετήσω είναι μεταξύ 35 – 40 και οι ηλικίες των παιδιών μεταξύ 3 – 6. Μέσα από τηνκαθημερινότητά τους και τις μικρές αδρές λεπτομέρειες που συνήθως περνάνεαπαρατήρητες, θα προσπαθήσω να διακρίνω αυτό το διάχυτο, διαπλεκόμενο πλέγμαεξουσιών μεταξύ των γονέων και των παιδιών, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσπάθεια ναεντοπίσω τον τρόπο που δέχεται και ασκεί εξουσία το παιδί μετά το διαζύγιο στοοικογενειακό του περιβάλλον. Θεωρητικό μου «όχημα» σε αυτό το εγχείρημα είναι ημετανεωτερική θεωρία περί εξουσίας και γνώσης, καθώς και θεωρίες περί της πολιτισμικήςκατασκευής των έμφυλω


ν σχέσεων.Οικογένεια στον ελλαδικό χώροΣτην Ελλάδα η οικογένεια αποτελεί κομβικής σημασίας μορφή κοινωνικότητας καιδιαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο, τόσο στο κοινωνικό σύνολο, όσο και στη ζωή τωνυποκειμένων. Αν ανατρέξουμε στην ιστορία της Δυτικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, θαδούμε ότι η οικογένεια όχι μόνο είναι παρούσα, σε γενικές γραμμές, ως πρωταρχικόμοντέλο στην οργάνωση της κοινωνικής ζωής, αλλά αποτελεί και το βασικό καμβά πάνωστον οποίο υφαίνονται οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις και ως εκ τούτου σχέσειςδύναμης και εξουσίας. Η έννοια της οικογένειας συνδέεται ιστορικά με αυτήν του γάμουωρίς όμως η σύνδεση αυτή να είναι απαραίτητη) και λανθασμένα ταυτίζεται με τονοικοκυριό, αφού αναφερόμαστε σε διαφορετικές κατηγορίες πραγμάτων. Το νοικοκυριό










2είναι μια οικονομική μονάδα, είναι το σύνολο των ατόμων που συγκατοικούν καισυντρώγουν, χωρίς αυτά να έχουν απαραίτητα συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους. Ηκοινωνικοποίηση των μελών, η συνύπαρξη και η κάλυψη βασικών βιοτικών καισυναισθηματικών αναγκών, η αναπαραγωγική δραστηριότητα, η κατανάλωση στο πλαίσιοτης οικογένειας, εξαρτώνται από την ευρύτερη οργάνωση της κοινωνίας στην ιστορική τηςεξέλιξη.Η ελληνική οικογένεια, στις συνθήκες της ύστερης νεωτερικότητας, διαφοροποιείταιτόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενό της, με μετασχηματισμούς όπως το πέρασμααπό την εκτεταμένη στην πυρηνική οικογένεια, από αύταρκες οικονομικό σύστημα σεκαταναλωτικό σύστημα, καθώς και μετασχηματισμούς που αφορούν τη διαζευγμένη ήανασυγκροτημένη οικογένεια (πραγματοποίηση νέου γάμου μετά το διαζύγιο ή τη χηρεία),με κυρίαρχο το πέρασμα από την πυρηνική – συζυγική οικογένεια που περιλαμβάνει τουςσυζύγους και τα παιδιά τους (χωρίς να είναι απαραίτητη η ύπαρξη των παιδιών), στηνπυρηνική – μονογονεϊκή οικογένεια που περιλαμβάνει τον ένα γονέα και το/τα παιδί/ά.Οι μετασχηματισμοί αυτοί είναι απόρροια αλλαγών παγαιωμένων πρακτικών,νοηματοδοτήσεων, ταυτοτήτων, επιστημονικών προσεγγίσεων και ορίων, που αφορούνκοινωνικές και ηλικιακές ομάδες. Τόσο η αυξανόμενη διάσπαση της πυρηνικής – συζυγικήςοικογένειας (σε εθνικό και εθνο τοπικό επίπεδο), όσο και η ραγδαία αύξηση τωνδιαζυγίων τα τελευταία χρόνια, οδηγούν στις μονογονεϊκές οικογένειες που απαντώνται όλοκαι πιο συχνά στη σύγχρονη κοινωνία. Μέσα στον σχηματισμό της μονογονεϊκήςοικογένειας στην Ελλάδα, τα παιδιά, σε μεγάλο βαθμό, ζουν καθημερινά με τον ένα γονέακαι βλέπουν τον άλλο περισσότερο ή λιγότερο τακτικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώραμας δεν έχει δοθεί ποτέ επιμέλεια και στους δύο γονείς, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιοείναι εφικτό από νομικής πλευράς.Σύμφωνα με στατιστική ανάλυση της Νομολογίας του Πρωτοδικείου Αθηνών (γονικήμέριμνα, επιμέλεια και επικοινωνία παιδιών σε περίπτωση διαζυγίου) που αφορούσε όλεςτις αποφάσεις του έτους 2007 (απογραφή) του Πρωτοδικείου Αθηνών,
1
σχετικά με τηνδιαδικασία διατροφών και τυχαία δείγματα (μεγέθους 30) αποφάσεων ετών 1999 έως και2008 (εξαιρουμένου του 2007),
2
σε σύνολο αποφάσεων σχετικών με αιτήματα επιμέλειας,διατροφής, μετοίκησης, επικοινωνίας, γονικής μέριμνας και λοιπών λόγων, το μεγαλύτερο
1
Σε ημερίδα με θέμα «Η επιμέλεια των παιδιών στη διάσταση και το διαζύγιο», πουπραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το 2010,παρουσιάστηκε έρευνα σχετικά με ζητήματα γονικής μέριμνας και επιμέλειας παιδιώνσε περίπτωση διαζυγίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τη ΜΚΟ ΓΟΝ.ΙΣ. (κατόπινάδειας του Πρωτοδικείου Αθηνών), με την επιστημονική συνδρομή των καθηγητώνΠανεπιστημίου Ι. Παραβάντη (επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Διεθνών καιΕυρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά) και Δ. Παπαδοπούλου-Κλαμαρή(καθηγήτρια στο Τμήμα Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών). Υπεύθυνη έρευνας, συλλογής και επεξεργασίας των στοιχείων ήταν ηδικηγόρος κα Ελένη Μητσοπούλου.
2
Στατιστικοί έλεγχοι έδειξαν ότι οι αποφάσεις του 2007 δεν παρουσιάζουν συστηματικέςαποκλίσεις από αυτές των άλλων ετών.







































































































































Δεν υπάρχουν σχόλια: