Η ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΓΟΝΙΟ Λιάνα Καλλιέρου, ψυχολόγος-συγγραφέας
Όσο τα διαζύγια αυξάνονται, τόσο αυξάνονται και τα προβλήματα: η επιμέλεια των παιδιών, η εκδίκηση των γονιών, οι νόμοι που τις περισσότερες φορές είναι τυπικοί και δεν ερμηνεύουν την ουσία των σχέσεων μεταξύ των γονιών και των παιδιών. . Θύματα πάντα τα παιδιά, γιατί σε ένα διαζύγιο, πολύ συχνά, επικρατούν ο εγωισμός, το μίσος, η εκδίκηση, το υλικό κέρδος. Οι σύζυγοι ξεχνούν τα παιδιά τους. Ξεχνούν ότι αυτά έχουν αισθήματα, οξύτατη ευαισθησία, οξυδέρκεια, ανάγκη επικοινωνίας και ανασφάλεια.
Είναι τόσο πολλοί οι γάμοι που κλονίζονται ανεπανόρθωτα και αποτυγχάνουν, που υπολογίζεται ότι το 1/3 των παιδιών που γεννιούνται στις Δυτικές κοινωνίες σήμερα, είναι πιθανόν να βιώσουν το χωρισμό των γονιών τους στη νηπιακή τους ακόμη ηλικία.
Το διαζύγιο είναι μια απόφαση που έχει επιπτώσεις όχι μόνο στους συντρόφους αλλά και σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Γι’ αυτό πολύ συχνά ακούγεται από τους συνειδητοποιουμένους και καλοπροαίρετους γονείς η φράση: «Αν δεν μπορούμε να πετύχουμε στο γάμο μας, τουλάχιστον ας πετύχουμε στο διαζύγιό μας».
Η απόκτηση ενός παιδιού πρέπει να είναι για το ζευγάρι μια πολύ σοβαρή και υπεύθυνη απόφαση. Γιατί ένα παιδί θα μετατρέψει τους συντρόφους σε γονείς και θα αλλάξει την ιεραρχία των προτεραιοτήτων τους. Το παιδί θα γίνει η σημαντικότερη προτεραιότητα τους για την υπόλοιπη ζωή τους.
Όπως χρειάζονται δύο για να γίνει ένα ζευγάρι, χρειάζονται δύο για να γίνει ένα παιδί. Αλλά χρειάζονται και δύο για να αναπτυχθεί σωστά ένα παιδί. Και αυτοί οι δύο πρέπει να σταθούν δίπλα του και να δημιουργήσουν μια σωστή επικοινωνία και το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη του. Χρειάζονται και οι δύο για να εγγυηθούν στο παιδί την παντοτινή αγάπη, την φροντίδα τους και επίσης τον σεβασμό στις υποχρεώσεις τους προς αυτό.
Η γονική συνεισφορά δεν είναι διαπραγματεύσιμη, δεν είναι αναστρέψιμη και είναι άρρηκτος δεσμός με απεριόριστη διάρκεια χρόνου και με οποιαδήποτε μορφή έχει η σχέση του ζευγαριού. Κατά συνέπεια οι γονείς σε κάθε περίπτωση πρέπει να επιδιώκουν την σωστή ανατροφή και την ευτυχία των παιδιών τους.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες που ένα διαζύγιο μπορεί να επιφέρει, όμως πρέπει και οι δύο γονείς να σεβαστούν τις γονικές τους υποχρεώσεις και να απέχουν από κάθε σκέψη, λέξη ή πράξη που θα μπορούσε να βλάψει αυτή τη συνεισφορά τους προς το παιδί τους και να καταστρέψει την συναισθηματική του ισορροπία.
Για ένα μεγάλο αριθμό οικογενειών η επίδραση που έχει το διαζύγιο στα παιδιά αφορά περισσότερο στη διάλυση της συντροφικής σχέσης των γονιών μεταξύ τους και με τα παιδιά τους. Από εκεί ξεκινάνε οι δυσκολίες και ο πόνος που βιώνουν τα παιδιά όταν αποξενώνονται από αυτή τη σχέση συντροφικότητας. Αυτή την αίσθηση του μονοκύταρου οικογενειακού δεσμού.
Οι σύζυγοι, όταν με το διαζύγιο παύουν να είναι ζευγάρι, δυστυχώς ξεχνούν ότι είναι γονείς.
Επειδή τα παιδιά από τη φύση τους εξιδανικεύουν τους γονείς τους, όταν ζήσουν την απόλυτη διάλυση της οικογένειας και βιώσουν την έχθρα μεταξύ των γονιών τους, αισθάνονται ενοχές και υπευθυνότητα για το διαζύγιό τους. Ένα εννιάχρονο αγόρι με ρώτησε κάποτε: «Γιατί οι γονείς μου μισούν ο ένας τον άλλο τόσο πολύ; Μήπως φταίω εγώ που γεννήθηκα;»
Γιατί πολλές φορές tο παιδί γίνεται έρμαιο και των δύο γονιών στην ανελέητη σύγκρουσή τους. Συνήθως ταυτίζεται με αυτόν που παίζει καλύτερα τον ρόλο του θύματος και περνά στο παιδί το μήνυμα ότι πρέπει αυτό να γίνει πλέον ο/η προστάτης του.
Χωρίς αμφιβολία, από τη στιγμή που αρχίζουμε σα νήπια να αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας, ξέρουμε καλά μέσα μας ότι σαν τη μάνα μας δεν υπάρχει κανείς άλλος. Επίσης ότι η αγάπη και η φροντίδα της, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πορεία μας στη ζωή. Ο ρόλος της μάνας είναι να προσφέρει την άνευ όρων αγάπη της στο παιδί της, την ενσυναίσθηση για τον συνάνθρωπο και τη σωστή και αξιοπρεπή συμπεριφορά.
Ο πατέρας, είναι ο πρώτος σημαντικός άνθρωπος που το παιδί συναντά έξω από την μήτρα της μάνας και είναι αυτός που πρέπει να βάλει τέλος στην απόλυτη συμβίωση της μάνας-παιδιού. Γιατί ο πατέρας αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα με τον έξω κόσμο και από αυτόν ξεκινά η μάθηση για τη ζωή, για τη σχέση με το άλλο φύλο, για την τόλμη, για την δύναμη, για την επιτυχία και τον κοινωνικό ανταγωνισμό. Η λέξη «πατέρας» κλείνει μέσα της τις έννοιες: πνευματικός, καθοδηγητής, δότης. Δωρίζει στο παιδί του τη δική του γνώση, τις δικές του εμπειρίες, τα ιδανικά και τις αρχές του, το σεβασμό στην εξουσία και την απόλυτη προστασία.
«Ο πατέρας είναι η ασφαλής γέφυρα του παιδιού, από την οικογένεια προς τον έξω κόσμο».
Με αυτόν τον τρόπο, συντελεί μαζί με την μητέρα στη σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους.
Σήμερα, οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει και οι ρόλοι των δύο φύλων έχουν διαφοροποιηθεί. Τα ταμπού έχουν εξαλειφθεί. Άρα και η παρωχημένη άποψη, ότι «η χειρότερη μητέρα, είναι η καλύτερη τροφός για το παιδί της.» Πριν από 30 χρόνια οι ερευνητές πίστευαν ότι το μητρικό ένστικτο είναι ένας αλάθητος οδηγός για την ανατροφή των παιδιών. Αργότερα όμως, το γεγονός αυτό αμφισβητήθηκε και τότε οι έρευνες προσανατολίστηκαν στο γονικό ένστικτο το οποίο αναπτύσσει ο γονιός, ασχέτου φύλου, όταν αγαπά, φροντίζει και περιθάλπει το παιδί του. Έχει αποδειχτεί ότι το ένστικτο αυτό εκφράζεται και από γονείς που έχουν αγαπήσει τα υιοθετημένα παιδιά τους.
Επίσης, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, η μητέρα, σήμερα, εργάζεται με τους ίδιους ρυθμούς και τις ίδιες φιλοδοξίες όπως και ο πατέρας. Εξαιτίας του καινούργιου αυτού ρόλου της και των νέων εμπειριών της, μπορεί να μεγαλώσει πετυχημένα και το αγόρι της και το κορίτσι της, δίνοντάς τους αξίες ικανές για τη σωστή κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη. Συγχρόνως, η καινούργια αυτή προσωπικότητα της γυναίκας, απελευθέρωσε και τον άνδρα, ώστε να εκφράζει τα συναισθήματά του και να προσφέρει εποικοδομητικά τη φροντίδα του στο αγόρι του όπως και στο κορίτσι του, όταν χρειαστεί να τα μεγαλώσει μόνος του, είτε λόγω εργασίας της μητέρας, είτε λόγω διαζυγίου.
Οι μελέτες δείχνουν, πως τα αγόρια όπως και τα κορίτσια, που μεγαλώνουν με την επιμέλεια του πατέρα, εμφανίζονται πιο συνεργάσιμα, πιο ώριμα και με περισσότερη αυτοεκτίμηση.
Δυστυχώς, οι κοινωνικές αυτές αλλαγές στους ρόλους των γονιών και οι καταστρεπτικές συνέπειες ενός διαζυγίου, δεν έγιναν σεβαστές από τις δικαστικές αρχές, ούτε αναπροσαρμόστηκαν τα άρθρα του οικογενειακού δικαίου, ανάλογα. Είναι φανερό, ότι οι δικαστές, δεν έχουν τη σωστή πληροφόρηση, σε ό,τι αφορά στη συνεχή παρουσία του πατέρα. Ότι δηλαδή, είναι μια βασική εσωτερική ανάγκη του παιδιού, που αν δεν ικανοποιηθεί, έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ανάπτυξή του και του δημιουργεί ένα αίσθημα απελπισίας που προσπαθεί να το ικανοποιήσει με καταστρεπτικές συμπεριφορές, όπως βλέπουμε καθημερινά. Γι’ αυτό, και δεν έχουν επίσης αντιληφθεί ότι τα παιδιά που δεν νιώθουν την παρουσία και τη σωστή προσέγγιση του πατέρα, παρουσιάζουν ελλείψεις στο πνευματικό, κοινωνικό, ηθικό και σεξουαλικό τομέα.
Πρέπει να αρθεί το στερεότυπο της μοναδικότητας του ενός γονιού, της μητέρας. Γιατί και οι δύο γονείς έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά τους.
Πρέπει όλοι να καταλάβουμε, ότι ο αποκλεισμός του ενός γονιού προκαλεί τεράστια ζητήματα κοινωνικής, ψυχοσωματικής και οικονομικής ανισότητας, με αποτέλεσμα να καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα του πατέρα και το δικαίωμα του ίδιου του παιδιού για μια σωστή ανάπτυξη.
Ομως, η παρουσία του πατέρα και η επιρροή που θα ασκήσει στα παιδιά του δεν είναι άμεσες. Εξαρτώνται από τον τρόπο που η μητέρα αντιμετωπίζει την υπόστασή του. Εκείνη, τουλάχιστον, στα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών είναι ο καθρέφτης του πατέρα τους. Μέσα σε αυτήν αντανακλάται ο πατέρας τους και εκείνη τους μεταδίδει την εικόνα όπως τη βλέπει η ίδια.
Οτιδήποτε είναι ο πραγματικός πατέρας, δυνατός ή αδύναμος, παρών ή απών, ευγενικός ή τυραννικός, εργατικός ή τεμπέλης, πιστός ή άστατος, υπεύθυνος ή ανεύθυνος, δεν έχει σημασία για το παιδί, γιατί δεν υπάρχει άλλη πατρική εικόνα παρά μόνο εκείνη που γίνεται αποδεκτή από τη μητέρα. Το παιδί από τη γέννησή του γνωρίζει τον πατέρα του μόνο μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας, της μητέρας του! Μπορούμε να πούμε ότι η μητέρα είναι ο καθρέφτης του πατέρα!
Όταν τα παιδιά πρέπει να διαλέξουν.
Το παιδί λέει διάφορα πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους. Εχει τεκμηριωθεί ότι γενικώς τα παιδιά λένε αυτά που θέλουν να ακούσουν οι ενήλικες, προσπαθώντας ενστικτωδώς να επιβιώσουν μέσα από μια κρίση, γιατί αντιλαμβάνονται ότι οι ενήλικοι κατέχουν την ισχυρή θέση.
Δυστυχώς πολλοί γονείς δέχονται ανεξέλεκτα αυτό που τους κατηγορεί το παιδί και αρνούνται να πιστέψουν ότι έχει καθοδηγηθεί ή ακόμη ότι επιθυμεί να προστατεύσει κατ΄αυτόν τον τρόπο τον γονιό με τον οποίο πρόκειται πολύ συχνά, παρά την δική του επιλογή ή επιθυμία να συμβιώσει .
Οι αντιπαραθέσεις αυτές που οδηγούν σε μεγάλες συγκρούσεις μεταξύ γονιών, δε συγκροτούν σοβαρό λόγο για να στερηθεί το παιδί τον ένα από τους.
Γιατί είναι η πεποίθηση των ερευνητών και ειδικών επιστημόνων, ότι ο σημαντικός παράγων για μια επιτυχημένη προσαρμογή του παιδιού στις αντιξοότητες ενός διαζυγίου, είναι η συνεχής και απερίσπαστη επαφή του παιδιού και με τους δύο γονείς. Και είναι αναφέρετο δικαίωμα του παιδιού, η υποχρέωση τοων γονιών να το προστατεύσουν εναντών των τραυμάτων που δημιουργεί η απουσία ή η έλλειψη επαφής με τον ένα από τους δύο.
Το παιδί είναι φυσικό να ταυτιστεί με τις απόψεις του γονιού με τον οποίο ζεί. Επειδή εξαιτίας του διαζυγιού έχει στερηθεί την καθημερινή επαφή του με τον άλλο γονιό, είναι αναπόφευκτο να θέλει να μην ενοχλήσει αυτόν που τον φροντίζει, με το φόβος της εγκατάλειψης του και από αυτόν.
Όταν κατά την περίοδο του διαζυγίου το παιδί είναι πολύ μικρό, δεν μπορεί να έχει την εμπειρία της έλειψης του άλλου και μπορεί να αρνηθεί ή και να διστάσει να πάει μόνο του με τον γονιό που έχει φύγει και έχει δημιουργήσει μια καινούργια άγνωστη γι’αυτό κατάσταση, ένα καινούργιο περιβάλον.
Ακόμη όμως και να συμβεί αυτό, δεν είναι λόγος για να αρνηθεί ο γονιός που έχει την επιμέλεια την επαφή και μια στενή σχέση με τον άλλο γονιό, που είναι απαραίτητη για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού.
Δυστυχώς τα παιδιά αναγκάζονται να πάρουν το μέρος του ενός ή του άλλου γονιού η γίνονται αντικείμενο διαμάχης των συζύγων γιατί αποτελούν το δελεαστικό στόχο για την αμοιβαία ανταλλαγή κατηγοριών για παραμέλιση ή κακοποίηση ή για κακή κληρονομικότητα.
Τα παιδιά ανίσχυρα, γίνονται δυστυχώς τα ιδανικά εξιλαστήρια θύματα όταν οι γονείς αισθάνονται δυστυχισμένοι, απογοητευμένοι ή εξαπατημένοι από τον/την σύντροφό τους.
Η ΑΠΟΞΕΝΩΣΗΗ αποξένωση είναι μια έκφραση βίας του ενός γονιού απέναντι στον άλλο, χρησιμοποιώντας σαν όπλο το παιδί.
Πολλές φορές κλιμακώνεται ανεξέλεκτα, κι άλλες φορές ο αποξενωμένος γονιός εγκαταλείπει τον ανελέητο αγώνα είτε για χάρη του παιδιού είτε από αδυναμία δικιά του να αντιμετωπίσει τις ψευδείς ή κακοήθεις κατηγόριες του άλλου γονιού.
Η αποξένωση είναι αποτέλεσμα της διαμάχης για την επιμέλεια του παιδιού, τη διατροφή και την επικοινωνία. Πολύ συχνά στην αποξένωση παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι παππούδες, θείες, θείοι και φίλοι.
Η αποξένωση είναι μια σταδιακή και συνεχής πορεία που συνδέεται με το χρονικό διάστημα που περνάει το παιδί μακρυά από τον άλλο γονιό. Τις περισσότερες φορές για την αποξένωση αυτή, ευθύνονται οι αργές δικαστικές αποφάσεις, που δίνουν το χρόνο στο γονιό που συμβιώνει με το παιδί, να το αποξενώσει. Ενώ οι γρήγορες δικαστικές αποφάσεις μπορούν να αντιμετωπισουν το πρόβλημα αυτό, αποτελεσματικά.
Το παιδί που αποξενώνεται από τον άλλο γονιό με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζει τα ίδια συμπτώματα που παρουσιάζουν τα παιδιά που κακοποιούνται και βασανίζονται σωματικά, ψυχικά και σεξουαλικά, με ολέθρια αποτελεσματα στην ψυχική και σωματική τους υγεία.
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές που επιδεικνύουν τα παιδιά, ιδίως τα αγόρια, λόγω της έλλειψης του γονιού, είναι:
1. Αίσθηση της παραίτησης από την οικογένεια, τη σχολική ζωή, έλλειψη συγκέντρωσης, μειωμένη απόδοση και κακή συμπεριφορά. Όλα αυτά συγκροτούν την «συναισθηματική απομόνωση».
2. Επιθετικότητα προς τους άλλους, που εκδηλώνει τον εσωτερικό του πόνο, τη σύγχυση, την οργή του. Εχει συχνά εκρήξεις οργής και παρουσιάζει καταστρεπτικές συμπεριφορές. Ακόμη και αν επανασυνδεθεί με τον απόντα γονιό, αυτό δεν ανταποκρίνεται συναισθηματικά και δεν αισθάνεται ασφαλές μαζί του.
3. Υποκατάσταση του γονιού με άλλα πρόσωπα, τα οποία συχνά είναι μη αποδεκτά πρότυπα. Σαν έφηβοι παρουσιάζουν έκδηλη κατάθλιψη και αποσύρονται από την οικογένεια και προσκολλώνται σε φίλους και ομάδες που του προσφέρουν την αίσθηση της συνέχειας και της σταθερότητας, την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου. Οι ομάδες αυτές ή οι συμμορίες προσφέρουν συγκίνηση και ενθουσιασμό μέσα από παραβατικές συμπεριφορές και λειτουργούν σαν αντίδοτο.
4. Στο μέλλον: Η αποξένωση από το γονιό μπορεί να είναι μικρής διάρκειας ή ακραία και μεγάλης διάρκειας. Είτε έτσι είτε αλλοιώς, αν η ποιότητα της σχέσης του παιδιού και με τους δύο γονείς δεν είναι επαρκής και γόνιμη, τότε μπορεί να προκαλέσει στο παιδί ψυχικά τραύματα που θα τον στοιχειώνουν σε όλη την ενήλικη ζωή του. Θα υποφέρει από κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, θα είναι αντικοινωνικό θα αντιμετωπίζει προβλήματα στις σχέσεις του με το άλλο φύλο.
Έχει επίσης αποδειχτεί από γνωστά ερευνητικά κέντρα, ότι τα παιδιά των χωρισμένων γονιών, έχουν περισσότερες πιθανότητες διαζυγίου, διαιωνίζοντας έτσι τις επιπτώσεις του από την μια γενιά στην άλλη στις σχέσεις με τους συντρόφους τους και την ανατροφή των δικών τους παιδιών. Έχουν συχνά, δυσκολία στην ανάληψη της μητρότητας ή της πατρότητας γιατί θα βασανίζονται από τα ψυχικά αυτά τραύματα της αποξένωσης.
Η αποξένωση δημιουργείται:• Με πλύση εγκεφάλου: Κατά την οποία ο γονιός με τον οποίο συμβιώνει το παιδί, το εκπαιδεύει συστηματικά, ώστε να θεωρει τον άλλο γονιό μισητό και ανάξιο επικοινωνίας. Ενώ συγχρόνως, φροντίζει με κάθε τρόπο, το παιδί να εξιδανικεύει και να λατρεύει αυτόν, που έχει την επιμέλεια του.
• Με δολοφονία της προσωπικότητας του άλλου γονιού.
• Με τρομοκρατία του παιδιού με κακοήθεις κατηγόριες, ως προς τον βίαιο χαρακτήρα του άλλου γονιού.
• Με την αίσθηση ντροπής για τον άλλο γονιό.
• Με παρότρυνση σε βίαια αντίδραση, λεκτική και σωματική απέναντι στον άλλο γονιό, άμα επιμένει να επικοινωνήσει μαζύ του.
• Με απόλυτη εξάρτηση από το γονιό που συμβιώνει και απόλυτη εξάλειψη της παρουσίας του άλλου γονιού. Οι καλές αναμνήσεις του αποξενωμένου γονιού, συστηματικά καταστρέφονται και το παιδί παύει να επιδιώκει την επαφή με τον αγαπημένο και συχνά πιο ικανό γονιό.
Παρόλα αυτά, εχει παρατηρηθεί ότι μερικά από τα παιδιά αυτά, αργότερα στην ενήλικη ζωή τους προσπαθούν να ανακαλύψουν και να επανορθώσουν την σχέση τους με τον αποξενωμένο γονιό και στρέφονται ενάντια σε αυτόν που επεδίωξε αυτή τη στέριση, αφήνοντας στην ψυχή τους ένα μεγάλο κενό. Θεωρείται ότι είναι μια επιταγή της βιολογικής τους ανάπτυξης.
Στο ερευνητικό κέντρο του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, από ειδικούς ερευνητές στα θέματα των παιδιών χωρισμένων ζευγαριών (Children of Divorce) έχει σκιαγραφηθεί το προφίλ του γονιού που χρησιμοποιεί ψευδείς κατηγορίες για να κρατήσει το παιδί κοντά του.
Οι μητέρες φαίνεται να είναι υπεύθυνες, σε μεγαλύτερο και συχνότερο ποσοστό για το σύνδρομο της αποξένωσης, από ότι οι πατέρες. Σχεδόν δύο φορές περισσότερο.
Επίσης στις ψευδή κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού από τον πατέρα, κρατάνε τα σκήπτρα.
Η έρευνα αυτή έχει επίσης ανακαλύψει ότι τα άτομα που οδηγούνται σε τέτοιες ακραίες συμπεριφορές, αποτελούν μεγάλο ποσοστό, περίπου στο 25% των διαζευγμένων και υποκρύπτουν προβλήματα από ψυχολογικά τραύματα της παιδικής ηλικίας που έχουν εξελιχθεί σε εμμονες και ψυχώσεις, αναφύονται με την κρίση του διαζυγίου και φτάνουν ως την παράνοια.
Τα άτομα αυτά ξεχνάνε την υποχρέωση στην προτεραιοτα που οφείλουν στο παιδί τους και αφοσιώνονται στην εκδίκηση του άλλου, σαν σκοπό της ζωής τους.
Δύο μεγάλοι ψυχίατροι του ερευντητικού αυτόύ κέντρου, ο Dr. Blush και ο Dr.Ross, περιγράφουν το ψυχολογικό προφίλ των μητέρων με τα χαρακτηριστικά που έχω ήδη περιγράψει:
• Το φοβισμένο θύμα. Είναι η μητέρα που επιδιώκει υποστήριξη και συμπόνια, γιατί έχει δήθεν κακοποιηθεί αυτή και το παιδί της από το σύζυγο.
• Η εκδικήτρια με άλοθι. Είναι η μητέρα με υψηλό δείκτη νοημοσύμνης, ανωτέρας μόρφωσης με πλατειά ενημέρωση για τα δικαιώματα του παιδιού της. Διεκδικεί την αποκλειστική επιμέλεια του παιδιού της, την μεγάλη διατροφή και την αποξένωση του πατέρα, μόνο για το καλό του παιδιού της.
• Η Ιστριονική μητέρα, που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ερεθιστικότητα, συναισθηματική αστάθεια και αυτοδραματοποίηση. Είναι η ψυχωτική που δεν μπορεί να χειριστεί το στρεςς του διαζυγίου και χάνει την αντίληψη της πραγματικότητας. Διεκδικεί την επιμέλεια του παιδιού της με εκβιασμούς και φαντασιώσεις δημιουργώντας χαώδεις καταστάσεις.
• Μητέρα με παραισθήσεις. Η μητέρα αυτή επιδεικνύει συμπτώματα παραισθήσεων κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και το διαζύγιο τη φέρνει στο σημείο να φαντάζεται ότι ο πατέρας αν μείνει μόνος του έστω και για λίγο με το παιδί του, θα το κακοποιήσει σεξουαλικά. Ζητάει την αποκλειστική επιμέλεια και την εξόντωση του πρώην συζύγου της. Αλλά ακόμη και αν την πάρει, πολύ σύντομα αποδεικνύεται ακατάληλη λόγω της ψυχικής της ασθένειας.
• Το σύνδρομο του Μυνχάουζεν. Οι ψυχίατροι ονομάζουν συνήθως έτσι τις μυθομανείς μητέρες, που προσπαθούν να πείσουν το δικαστήριο ότι το παιδί τους είναι άρρωστο, και χρειάζεται την αποκλειστική φροντίδα της μητέρας και μια μεγάλη διατροφή για την διατήρηση της υγείας του.
Εχουν τέτοιες γνώσεις και τέτοια πειθώ, που πείθουν τους γιατρούς με τα μυθεύματα τους να υποβάλλουν τα παιδιά τους σε επώδυνα τέστ και θεραπείες, βασιζόμενοι επίσης και στα λεγόμενα του παιδιού που έχει ήδη υποστεί τέτοια πλύση εγκεφάλουν που συγχέει την πραγματικότητα με την φαντασίωση.
Τέτοια προκατασκευασμένα μυθεύματα προσφέρονται επίσης σε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, ώστε τελικά να αποσπάσουν την επιβεβαίωση ότι ο πατέρας έχει κακοποιήσει σεξουαλικά το παιδί του.
Σε ό,τι αφορά τους άντρες πατέρες:
• Ο πατέρας κατήγορος. Ο πατέρας αυτός είναι συναισθηματικά άδειος, ψυχρός, επικριτικός και πνευματικά ανώτερος της συζύγου. Προσπαθεί να πείσει τους δικαστές ότι η μητέρα του παιδιού του είναι ανεπαρκής, αμελής, αμόρφωτη και ακατάλληλη για τη σωστή διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Επιδιώκει την επιμέλεια, όχι για μπορεί να νοιώσει την αγάπη και την αφοσίωση που δικαιούται ένα παιδί, αλλά για να συμπληρώσει το γόητρό του και να δώσει την ευχαρίστηση στην μητέρα του που θα το μεγαλώσει «σωστά» κατ’εικόνα και ομοίωση του.!
• Ο πατέρας συκοφάντης. Ο πατέρας αυτός επιδίδεται με διάφορους άνομους ακόμη και χυδαίους τρόπους, να πάρει την επιμέλεια του παιδιού για εκδίκηση της πρώην συζύγου, σπιλώνοντας την ηθική της συμπεριφορά.
• Ο απορριπτέος πατέρας. Είναι ο πατέρας που δεν επιθυμούσε το διαζύγιο και μέσα από το παιδί προσπαθεί να καταστρέψει οποιαδήποτε νέα σχέση δημιουργεί η πρώην σύζυγος του, προσπαθώντας να πείσει το παιδί του ότι η μητέρα του δεν το αγαπά, γιατί έχει δημιουργήσει καινούργια οικογένεια. Παροτρύνει το παιδί να επιλέξει μεταξύ των δύο γονιών εκείνον, ακόμη και με απειλές, γιατί με αυτό τον τρόπο εκδικείται την μητέρα και ικανοποιεί έτσι την μοναξιά του και τις συναισθηματικές του ανάγκες, επιβαρύνοντας την ψυχή του παιδιού του.
• Ο πατέρας απαγωγέας. Είναι ο πατέρας που αισθάνεται ανίσχυρος να αντιμετωπίσει τις κακοήθειες της πρώην συζύγου του και συγχρόνως δεν αντέχει την απώλεια του λατρεμένου του παιδιού. Πιθανότατα να κουβαλάει το αφόρητο φορτίο που του είχε δημιουργήσει ή απόρριψη ή η εγκατάλειψη του δικού του γονιού, ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Το διαζύγιο του αναπυρώνει την αίσθηση της απώλειας και για να εξαλείψει το συναίσθημα αυτό απαγάγει το παιδί του για να μην το μοιραστεί με κανένα και να μην ξανανιώσει τον αβάσταχτο πόνο της απομάκρυνσης του.
Δυστυχώς όμως, η επιμέλεια των παιδιών και οι επακόλουθες προστριβές, είναι από τις χειρότερες διαμάχες ενός πατέρα και μιάς μητέρας. Μέσα σε αυτό το πεδιο μαχών όπου οι κατηγορίες του ενός συντρόφου προς τον άλλον συχνά ξεπερνούν τα όρια της αξιοπρέπειας, το παιδί θεωρείται και από τους δυό γονείς σαν το πυρηνικό όπλο που θα καταστρέψει ή θα καταβάλει τον άλλο. Αδιαφορώντας ασφαλώς μέσα από τις αντιπαραθέσεις τους την καταστροφή που γίνεται στον ψυχισμό του παιδιού τους.
Στην Αμερική έχει δημιουργηθεί ένα site το “Courageous Kids Network” το οποίο έχει δημιουργήσει ένα γρήγορα αυξανόμενο γκρούπ νέων ανθρώπων, των οποίων η παιδική ηλικία είχε κατακερματιστεί από προκατηλειμένες και απάνθρωπες δικαστικές αποφάσεις, που τους είχαν κατάδικάσει να ζούν με ένα γονιό που τους κακοποιούσε ψυχικά και σωματικά, ενώ τους περιόριζαν ή τους αφαιρούσαν ολοκληρωτικά την επαφή με τον αγαπημένο και προστατευτικό γονιό τους.
Στο site αυτό φιλοξενούνται διηγήσεις παιδιών που αποκόπηκαν, εξαιτίας τέτοιων αποφάσεων από τα αδέρφια τους, τους παπούδες τους, το οικογενειακό τους σπίτι που μεγάλωναν, τα παιχνίδια τους, τους φίλους τους. Οπως διηγούνται:
"Ζήσαμε, , με το φόβο της εγκατάλειψης ακόμη και του γονιού που είχε την επιμέλειά μας. Ζήσαμε με την εμπάθεια και τις κακοήθεις κατηγόριες εναντίον του αλλου γονιού μας. Μερικοί από εμάς δεν κατάφεραν να ανταπεξέλθουν στα τραύματα και πέσανε θύματα των συμμοριών, των ναρκωτικών. Αλλοι αυτοκτονήσανε. Εμείς που επιβιώσαμε και μεγαλώσαμε επειδή είμαστε δυνατότεροι, τώρα μπορούμε να φωνάξουμε πόσο πληγωθήκαμε, πρώτα από το γονιό ή τον/την εκάστοτε σύντροφο του/της, που μας κακοποίησε ψυχικά και πολλές φορές και σωματικά και μετά από το δικαστήριο που αρνήθηκε να μας προστατεύσει όπως όφειλε ".
Η ευημερία και η σωστή ανάπτυξη του παιδιού, κατά την διάρκεια του γάμου και μετά το διαζύγιο, όπως όλοι γνωρίζουμε, εξαρτάται αποκλειστικά από την διάθεση και την υπευθυνότητα των γονιών, ώστε να μην παρουσιάζονται αρνητικά συμπτώματα και το παιδί να απολαμβάνει την ουσιαστική επαφή, την ποιοτική φροντίδα μέσα από την συχνή και αγαπημένη επαφή και με τους δύο γονείς. Το συναισθηματικό δέσιμο του παιδιού με τους γονείς του, είναι το θεμέλιο για την επιβίωση και τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού. Από εκεί πηγάζει η χαρά της ζωής του παιδιού και η ασφάλεια του.
Οι λυπηρές και στρεσσογόνες πλευρές του διαζυγίου, μπορούν να αμβλυνθούν μόνο με τον λεπτό χειρισμό και τη σωστή συμπεριφορά των γονιών αυτών που βάζουν σε προτεραιότητα τα συμφέροντα και τις ανάγκες των παιδιών τους. Πρέπει να δώσουν το μήνυμα στα παιδιά τους για να το νοιώσουν βαθειά στην ψυχή τους, ότι η μητέρα και ο πατέρας τους αγαπάνε το ίδιο, ενδιαφέρονται για το μέλλον τους και ότι τους συμβεί θα είναι κοντά τους. Ότι το διαζύγιο δεν θα αποδυναμώσει το δεσμό ανάμεσα στο παιδί και στον γονιό που ζει χωριστά, ακόμη και αν δεν έχει την συνεπιμέλεια του.
Τα παιδιά δεν ανήκουν σε κανέναν. Η γονική επιμέλεια και φροντίδα πρέπει να δίνεται ισότιμα και στους δύο γονείς. Οι ψυχοσωματικές ανάγκες του παιδιού, απαιτούν την καθημερινή παρουσία και των δύο γονιών και σήμερα το δικαίωμα αυτό του παιδιού πολύ συχνά παραβιάζεται όχι μόνο από τους γονείς, αλλά και από τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου.
Μια σωστή δικαστική απόφαση με την ιδιαίτερη παρουσία παιδοψυχολόγου ή κοινωνικού λειτουργού, μπορεί να εξαλείψει κάθε ίχνος αρνητικής πρόθεσης των γονιών για εκμετάλλευση του παιδιού σαν όργανο εκδίκησης ή αντικείμενο εκβιασμού.
Λιάνα Καλλιέρου
